PMS kleuren. Wat zijn dat?

Er zijn verschillende drukprocessen voor het bedrukken van verschillende materialen. Ook de aanlevering van het ontwerp / artwork kan daarbij verschillen. Als je gaat printen of offset-drukken in Full color (cyaan/magenta/geel/zwart) hoef je bij het ontwerpen in principe alleen rekening te houden met de resolutie, de scherpte. Deze wordt in DPI uitgedrukt. Waar voor een beeldscherm 72dpi voldoende is voor een scherp beeld, is voor drukwerk een resolutie van 300dpi (op de werkelijke maat) wenselijk.

Flexodruk voor tapebedrukking of doosbedrukking

Iets lastiger gaat het worden als je tape of dozen in 1, 2 of drie kleuren wil laten bedrukken. Liever zou je misschien in Full color drukken maar daarvoor zijn de kosten vaak te hoog. Je hebt dan te maken met 4 drukgangen. Dit is in offsetdruk op normaal papier tegenwoordig wel gangbaar en dus goedkoop. Echter, wanneer we te maken hebben met moeilijke materialen zoals golfkartonnen dozen of verpakkingstape dan is de zg .flexodruktechniek het meest voor de hand liggend.

Het maken van de drukvorm /cliché (zeg maar de stempel) en de instelkosten voor flexodruk zijn relatief duur. Vandaar dat men zich over het algemeen beperkt tot 1 of 2 kleuren. Het drukken in full color valt op dat moment dus af (want 4 drukvormen nodig).
Hoe zit het dan met de kleuren? Vanaf nu gaan we het hebben over PMS kleuren (of zwart).

Wat zijn PMS kleuren?

PMS staat voor Pantone Matching System. Wat RAL is voor verfkleuren is PMS voor drukwerk. Net als bij verf wordt de inkt op een weegschaal tot een vooraf bepaalde kleur gemengd. Er zijn een 14-tal basiskleuren, zwart en transparant wit waarmee wordt gewerkt. Ter voorbeeld: PMS 165 bestaat uit een mengverhouding van 50 delen "warm red" en 50 delen "yellow". Je hoeft geen geleerde te zijn om te raden dat hier een oranje kleur drukinkt uitkomt.

De drukker kan nu deze aangemaakte inkt gebruiken voor in zijn drukmachine, specifiek voor deze drukorder. Dit is nu 1 kleur voor 1 drukvorm / drukgang. De drukker vergelijkt zijn drukwerkresultaat met de kleurenwaaier die hij op zijn werkplek heeft. Optisch bepaald hij of hij de inktlaag dikker of dunner moet maken, de densiteit. Vaak zal hij daarvoor ook een densitometer gebruiken. Dezelfde kleur had hij theoretisch (in een ander drukprocedé) in full color (4 kleurendruk) ook kunnen drukken. Dan had deze oranje kleur bestaan uit magenta en gele rasterpunten.

Voordelen PMS kleurendruk

1. Het eerste voordeel is al benoemd. Je hebt maar 1 drukvorm nodig om een bepaalde kleur af te drukken, waar dat bij Full color standaard 4 drukvormen zijn.

2. PMS kleuren zijn gestandaardiseerd in een kleurenwaaier. Overal op de wereld gebruikt men dezelfde kleurenwaaier en dus kleurrecept. Hiermee zouden drukkers altijd en overal exact dezelfde kleur moeten kunnen genereren. Er zijn verschillende PMS-kleurenwaaiers voor verschillende papiersoorten: Coated (glans), Mat, en Uncoated (ongestreken papier). De mengverhoudingen zijn hetzelfde maar het eindresultaat per materiaal kan afwijken. Overigens zijn vernissen en lakken vaak ook debet aan kleurafwiijkingen. Sommige kleuren zijn hier gevoeliger voor dan andere.

3. Helderheid: PMS kleuren zijn doorgaans veel helderder dan in FC opgebouwde kleuren. Met name kleuren als oranje en appeltjesgroen zijn in FC vaak dof maar in PMS juist zeer briljant en intens.

Bestand maken in PMS kleuren

1. Om te beginnen zul je professionele grafische software nodig hebben. Het meest gangbaar zijn Indesign en Illustrator.

2. Je moet bij de kleurstalen (Swatches) op zoek naar het juiste "kleurenboek" van Pantone. Kies bij voorkeur Solid Coated. "We noemen dit ook wel "spotkleuren of "steunkleuren".

3. Heb je jouw ontwerp voorzien van de juiste PMS-kleur(en)? Check in Venster>Uitvoer>kleurscheidingen.

4. Is dit orde, dan kun gaan je exporteren als EPS of PDF in drukwerkkwaliteit. Let hierbij specifiek op de "uitvoer". kies hier voor "geen kleuromzetting". Anders wordt het alsnog CMYK.

Vectorbestand EPS of PDF voor tape of dozen

Als je hebt geëxporteerd zoals beschreven in punt 4 hierboven dan heb al automatisch een goed vectorbestand als het goed is. Een vectorbestand is oneindig schaalbaar zonder kwaliteitsverlies en bevat geen pixels, alleen lijnwerk. Het gebruik van rasters of verlooptinten is dan ook lastiger.

Wil je een bestaand ontwerp omzetten naar PMS kleuren? Dan zul je dit in Illustrator moeten "Overtrekken" en opnieuw de kleuren invullen met PMS kleuren. Let er bij het overtrekken op dat er niet teveel details verloren gaan. Vervolgens maak je een nieuwe EPS of PDF.
Note: In Photoshop is het (vrijwel) niet mogelijk om een vectorbestand in PMS kleuren te maken.

Tip voor ontwerpers

1. Ga bij het ontwerpen van een huisstijl / logo altijd uit van één of meer PMS kleuren. Begin daar ook mee. Ook al lijk je die in eerste instantie niet nodig te hebben. Het omzetten naar CMYK is nooit een probleem. Omzetten CMYK naar PMS is dat wel, eenvoudigweg omdat die informatie er niet in zit.

2. Schaf een Pantone PMS kleurenwaaier(set) aan. Je kunt de PMS kleuren ook op de website bekijken maar bedenk dat je op een beeldscherm aan het kijken bent, in RGB dus. Kleuren zullen ook per beeldscherm verschillend van de echte PMS-waaier afwijken.